Sufi Kaav Avchetan ate Pratirodh ਸੂਫ਼ੀ ਕਾਵਿ ਅਵਚੇਤਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਰੋਧ
Author Name – Dr. Sunita Rani
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Literature
Sukhdev Singh Dhindsa Siyasat Da Shah Aswar
Author Name – Gurmeet Singh Johal
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Biography
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਨਾਲੋਂ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ ਨੂੰ ਨਿਖੇੜਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਸ. ਢੀਂਡਸਾ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਨਾਲੋ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਮਜਬੂਰੀ ਵੀ। ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੰਮੇ ਰਾਜਸੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਸਮਝਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣਾ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਛਤਰ ਛਾਇਆ ਹੇਠ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ’ਤੇ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨੇ ਮਾਣ ਬਖਸ਼ਿਆ। ਢੀਂਡਸਾ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਚੰਗਾ ਜਾਣਕਾਰ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਰਟੀ ਅੰਦਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਆਗੂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਵੀਆਂ ਪਿਰਤਾਂ ਪਾਈਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਇਹ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਮੁੱਚੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਏਕਤਾ ਦੇ ਧਾਗੇ ਵਿੱਚ ਪਰੋਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਟਕਸਾਲੀ ਅਕਾਲੀ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਬਣਦਾ ਮਾਣ ਸਤਿਕਾਰ ਵੀ ਮਿਲੇ। ਉਹ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਡੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਿਆ ਦਿਲ ਨੇ ਦਰਿਆ ਦੇ ਵਹਿਣ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਕਿਨਾਰੇ ਨੂੰ ਛੋਹਿਆ ਤੇ ਵੇਖਿਆ ਹੈ।
-ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ
SUKHINDER DI KAV SANVEDNA (Criticism)
Editor – Sukhinder
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Prose
ਸੁਖਿੰਦਰ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਬੇਬਾਕ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ. ਹੁਣ ਤੱਕ, ਉਹ, ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀਆਂ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਚਰਚਿਤ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਸ਼ਹਿਰ, ਧੁੰਦ ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ’, ‘ਲੱਕੜ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ’, ‘ਤੂਫਾਨ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ’, ‘ਬੁੱਢੇ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਆਤਮ-ਕਥਾ’, ‘ਸਕਿਜ਼ੋਫਰੇਨੀਆ’, ‘ਇਹ ਖਤ ਕਿਸਨੂੰ ਲਿਖਾਂ, ਕੁੱਤਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ‘ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹਵਾ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ’, ‘ਗਲੋਬਲੀਕਰਨ`, ‘ਸਮੋਸਾ ਪਾਲਿਟਿਕਸ’, ‘ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ’, ‘ਆਮ ਆਦਮੀ ਦਾ ਇਨਕਲਾਬ`, ‘ਡਾਇਰੀ ਦੇ ਪੰਨੇ’, ‘ਸਾਜ਼ਿਸ਼ੀ ਮੌਸਮ’, ‘ਬਾਂਦਰ ਨਾਲ ਬਹਿਸ ਕੌਣ ਕਰੇ’, ‘ਲੌਕਡਾਊਨ’ ਅਤੇ ‘ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ` ਗਿਣੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ, ਹੁਣ ਤੱਕ, ਕੈਨੇਡਾ, ਇੰਡੀਆ, ਯੂ.ਐਸ.ਏ., ਯੂ.ਕੇ., ਸਵੀਡਨ, ਕੀਨੀਆ, ਅਸਟਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ 50 ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਨਾਮਵਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਆਲੋਚਕ/ਲੇਖਕ ਆਲੋਚਨਾਤਮਿਕ ਨਿਬੰਧ/ਰੀਵੀਊ ਲਿਖ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਅਨੇਕਾਂ ਨਾਮਵਰ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਕਾਲਿਜ ਫਾਰ ਵੁਮੈੱਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਬਾਰੇ ਖੋਜ-ਪੱਤਰ ਲਿਖ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਉਹ, ਕੈਨੇਡਾ, ਯੂ.ਐਸ.ਏ., ਯੂ.ਕੇ., ਇੰਡੀਆ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਰੇਡੀਓ/ਟੀਵੀ ਚੈਨਲਾਂ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ/ਕਾਲਿਜਾਂ/ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤਕ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਰੋਤਿਆਂ/ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਿਛਲੇ, ਤਕਰੀਬਨ, 47 ਸਾਲ ਤੋਂ ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਵਸਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ.
Sultan Mahmud Ghaznavi
Author Name – Mandeep Kaur
Published By – Saptrishi Publications
Subject – History
Supna Te Sanjha Safar
Shared Gazals by – Gurdial Dalal, Surinder Rampuri
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Gazal
ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੇ ਭਾਵੇਂ ਕਿੰਨੇ ਵੀ ਔਗੁਣ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਣ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਉਸਦੇ ਗੁਣਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਲਾਭ ਲਿਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ‘ਫੇਸਬੁੱਕ ਕਾਲਮ’ ਨੂੰ ਆਪਸੀ ਮੇਲ-ਜੋਲ ਅਤੇ ਗਿਆਨ-ਗੋਸ਼ਟੀ ਦਾ ਸਾਧਨ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇ ਕੇ ਸਾਹਿਤਕ -ਮਿਲਣੀਆਂ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਸੁੰਨੀ ਅੱਖ ਨੇ ਇਕ ਸੁਪਨਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਾਂਝੇ ਸਫ਼ਰ ਨੇ ਇਹ ਸੁਪਨਾ ਸਾਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਸਦਕਾ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣ ਲਈ ਆਤਮਾ ਰਾਮ ਰੰਜਨ ਜੀ ਦੇ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਪਾਠਕ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਇਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਕਾਰਜ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਤੇ ਖੋਜ-ਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਹਵਾਲਾ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਹਾਈ ਹੋਵੇਗੀ।
ਗੁਰਦਿਆਲ ਦਲਾਲ ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ
Supneyan Da Sirnavan
Author Name – Amany Gill
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poetry
ਅਮੈਨੀ ਗਿੱਲ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਸਿਰਨਾਵਾਂ’ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਨਿੱਤ ਦਿਨ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ ਦੁਸ਼ਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਾਵਿ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਘਟਦੀ ਹਰ ਘਟਨਾ ਦਾ ਉਸ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੈ। ਸੁਖਮ ਸੂਝ ਦੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨਾਲ ਉਹ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਉਖੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਇੱਛਕ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਹਾ ਦੀ ਪੀੜ ਭਾਰੂ ਹੈ। ਉਹ ਔਰਤ ’ਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕੁਰਲਾ ਉਠਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਔਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਹਾਮੀ ਹੈ। ਉਹ ਔਰਤ-ਮਰਦ ਦੇ ਭੇਦਭਾਵ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ ਲੋਚਦੀ ਹੈ। ਔਰਤ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਕਾਫੀ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਲੋੜ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦੇ ਮਾਹੀ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗੀ ਮਹਿੰਦੀ ਦਾ ਰੰਗ ਫਿੱਕਾ ਪੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਉਹ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਪਰਤ ਸਕਦੇ। ਇਸ ਇਕੱਲਤਾ ਕਰਕੇ ਕਈ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੀੜ੍ਹ ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਾਵਿ ਰਾਹੀਂ ਪਰੋਇਆ ਹੈ।
ਅਮੈਨੀ ਗਿੱਲ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਚੋਖੀ ਸਮਝ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਰਿਸ਼ਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗੰਧਲੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਸਦਕਾ ਮਰਦ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਔਰਤ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆ ਘਟਣ ਦੀ ਬਜਾਇ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਭਾਵੁਕਤਾ ਦੇ ਵਹਿਣ ਵਿਚ ਵਹਿੰਦੀ ਹੋਈ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਦੀ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਕਵਿਤਾ ਉਸ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਅਨੁਭਵ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ, ਉਥੇ ਉਸ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਅਮੈਨੀ ਗਿੱਲ ਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਆਵੇਗੀ। 10/ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਸਿਰਨਾਵਾਂ ਇਸ ਮੁੱਲਵਾਨ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾਉਣ ’ਤੇ ਮੈਂ ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ ਦਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਆਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਅਮੈਨੀ ਗਿੱਲ ਸਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਯਤਨ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗੀ।
ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ
Sweater
Author Name – Sarita Sareen Malik
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poems
सरिता के इस पहले संग्रह की कविताएँ, भावनाओं के अकूत समंदर की ओर इशारा करती हैं। जिंदगी के स्वैटर के सतरंगी मायनों को समझना हो या कठोर पत्थरों के उपमानों से दिन ब दिन बदलते मनुष्य और शहर को देखना हो, उसकी बेदर्दी को महसूस करना हो तो सरिता की कविताएँ हमें उस यात्रा पर धीमे से लिये चलेंगी। वे जिंदगी के विविध आयाम दर्शाने वाली कविताएँ रचती हैं और प्रकृति से इनका संबंध गाढ़ा है। सादा और निश्छल कविताएँ इस संग्रह की खासियत हैं। इन को पढ़ आप जिंदगी से रूबरू होते हैं और जैसा अपनी कविता ‘मुलाकात’ में वे कहती हैं ‘अरसे बाद आज मेरी खुद से मुलाकात हो गयी’ तो सचमुच लगता है हमारी भी जिजीविषा के रंगों से मुलाकात हो गयी! इस संग्रह के लिये सरिता को ढेर सारी शुभकामनाएँ।
गुरमीत बेदी (सुप्रसिद्ध लेखक)
भूतपूर्व डिप्टी डाइरेक्टर, हिमाचल भवन
Tahiseel Sri Anandpur Sahib De Ilake De Lok Geet ਤਹਿਸੀਲ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਲੋਕ-ਗੀਤ
Author Name – Sunita Rani, Seema Devi, Prveen Devi ਸੁਨੀਤਾ ਰਾਣੀ ,ਸੀਮਾ ਦੇਵੀ, ਪ੍ਰਵੀਨ ਕੁਮਾਰ ਸੈਣੀ Published By – Saptrishi
Taratan
Author Name – Atul Kamboj (Chann)
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poetry
Tarian De Desh
Author Name – Rajbir Randhawa
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poetry