-
(Lokdhara Ate Sabhyachar Chintan (Punjab Ate Vishav Paripekh)
Author Name – Dr. Rajinder Singh Sekhon
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Articleਪੰਜਾਬੀ ‘ਲੋਕਧਾਰਾ` ਅਤੇ ‘ਸਭਿਆਚਾਰ’ ਦੋਵੇਂ ਗਿਆਨ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਤੋਂ ਹੀ ਇਸ ਦੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਦਾ ਚਿੰਤਨ ਕਾਟੇ ਹੇਠ ਆਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ‘ਲੋਕਯਾਨ’, ‘ਲੋਕ-ਵਿਰਸਾ’, ‘ਲੋਕਵੇਦ’, ‘ਲੋਕਲੋਰ’ ਦੇ ਝਟਕੇ ਖਾਂਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਕਦੇ ਅਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਪਈ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ‘ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਲੋਕਧਾਰਾ’ ਵਧੇਰੇ ਤਲਾਸ਼ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਕਦੇ ਅਧਿਐਨ-ਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਦੇ ਇਸ ਦੇ ਅਧਿਐਨ-ਖੇਤਰਾਂ ਬਾਰੇ। ਅਸੀਂ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ‘ਸਭਿਅਤਾ` ਅਤੇ ‘ਸਭਿਆਚਾਰ’ ਵਿਚ ਓਵੇਂ ਹੀ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ‘ਲੋਕ ਗੀਤ’ ਅਤੇ ‘ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ’ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਸਾਡੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਖੇੜ-ਨਿਖੇੜ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਨਹੀਂ ਵਿਖਾਈ। ਅਸੀਂ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਹੋਏ ਮੌਲਿਕ ਚਿੰਤਨ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਪਹੁੰਚ-ਰਸਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਸੇ-ਪਾਸੇ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਨੂੰ ਹੀ ‘ਕਾਫੀ’ ਜਾਂ ‘ਮੁਕੰਮਲ’ ਸਮਝਣ ਦੀ ਗਲਤੀ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਉਵੇਂ ਪੜ੍ਹਿਆ-ਲਿਖਿਆ-ਵਿਚਾਰਿਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸਾਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਿਆ ਹੈ।ਜਿਸ ਦੀ ‘ਲੋੜ’ ਸੀ, ਉਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਇਹੋ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ‘ਲੋਕਧਾਰਾ’ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਚਿੰਤਕ ਵਿਲੀਅਮ ਥਾਮਸ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇੱਕ ਲੇਖ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਪਰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚੋਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਚਿੰਤਕਾਂ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ/ਲੋਕਧਾਰਾ ਚਿੰਤਨ ਸਬੰਧੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
-ਡਾ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ
-
1857 Da Vidroh
Author Name – Mandeep Kaur
Published By – Saptrishi Publications
Subject – History -
A Teacher Speaks
Author Name – Dr. S. Kumar
Published By – Saptrishi Publications
Subject – ficion -
A to Z Fauna for Kids
Author Name – Harshika Bishnoi
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Children Book -
Aad Jugaad Puadh (Volume IV)
Editor Name – Manmohan Singh Daon
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Literatureਆਪਣੀ ਅਣਥੱਕ ਖੋਜੀਤੇ ਨਵੀਂ ਨਿਵੇਕਲੀ ਸਾਹਿਤਕ ਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੋਝੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਸ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾਊਂ ਦੀ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ “ਆਦਿ ਜੁਗਾਦਿ ਪੁਆਧ (ਪਰਾਗਾ ਚੌਥਾ ਖੋਜ ਪੁਸਤਕ) ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਪੁਆਧ ਨੂੰ ਪੁਨਰ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ‘ਪੁਆਧ ਦਰਪਣ` (2006), “ਧਰਤ ਪੁਆਧ’ (2016), “ਪੁਆਧ ਕੀਆਂ ਝਲਕਾਂ (2021) ਅਤੇ ‘ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਲੋਪ ਕੀਤੇ ਪੁਆਧੀ ਪਿੰਡ` (2016) ਪੁਸਤਕਾਂ ਨਿਹਾਇਤ ਪੜ੍ਹਨਯੋਗ ਹਨ।
ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾਊਂ ਪਿਛਲੇ 20 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪੁਆਧ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਜਗਮਗਾਉਣ ਲਈ ਨਿਰੰਤਰ ਜੁਟਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਇਸ ਸਿਰੜ ਦੀ ਜਿੰਨੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਥੋੜੀ ਹੈ।ਅਸੀਂ ਉਸ ਦੇ ਇਸ ਉੱਦਮ ਨੂੰ ਮੁਬਾਰਕ ਆਖਣ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ।ਡਾ, ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਮੋਬਾ
ਸੇਵਾਦਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਥ ਲਾਂਬੜਾ
(ਜਲੰਧਰ) ਪੰਜਾਬ। -
Aaj Milava
Author Name – Swinder Singh Seehra
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Ficionਪਾਠ ਕਰਦਿਆਂ ਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਦਿਆਂ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਲੰਘ ਗਿਆ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਪੰਥ ’ਤੇ ਚਲਦਿਆਂ ਕਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੇ ਹਾਂ, ਸਾਡੀ ਕੀ ਅਵਸਥਾ ਹੈ? ਪਰਮਾਤਮਾ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਦੁੱਖ ਤਕਲੀਫ਼ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਹ ਸੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਸਾਡੀ ਅਵਸਥਾ ਕੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ? ਦੁਖੀ, ਲਾਚਾਰ ਤੇ ਬੇਬਸ। ਇਹ ਦੁੱਖ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਦੇ ਹਨ? ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੁਖੀ ਹੋਣ ਦੇ ਸਾਧਨ ਸਾਮਾਨ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਇਹ ਦੁੱਖ ਕਿੱਥੋਂ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਜਾਣਨ ਲਈ ਪੜ੍ਹੋ ‘ਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੀਹਰਾ’ ਜੀ ਦੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚਾਰ ਬਾਰੇ ਨਵੀਂ ਪੁਸਤਕ ‘ਆਜੁ ਮਿਲਾਵਾ’
-
Aakash Ganga
Author Name – Gian Singh ‘Dardi’
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Gazalਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਹੁਣ ਬੇ-ਬਹਿਰੀ ਤੇ ਛੰਦਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਕਿਆਸੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਮੈਨੂੰ ਖੁਸੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਇਰ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ‘ਦਰਦੀ’ ਦੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦਾ ਹਰ ਸ਼ਿਅਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਛੰਦਾਂ, ਬਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ
ਤਕਨੀਕ ਵਿਚ ਸੰਪੂਰਨ ਹੈ। ਦਰਦੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹਰ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਬਹਿਰ ਛੰਦ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਸਰੂਪ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਹਰ ਗ਼ਜ਼ਲ ਆਪਣੇ ਸਰੂਪ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਹੈ। ਦਰਦੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਐਸੇ ਬਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕਹੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਆਮ ਸ਼ਇਰ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਕਹਿਣੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ। ਦਰਦੀ ਨੇ ਇਹ ਬਹਿਰ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨਾਲ ਨਿਭਾਏ ਹਨ। ਮੈਂ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ‘ਦਰਦੀ” ਨੂੰ ਬਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਛੰਦਾਂ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਣ ਉੱਤੇ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦੇਂਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ, “ਆਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ” (ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) ਨੂੰ ਪਾਠਕਾ ਵਾਸਤੇ ਰੀਲੀਜ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਖੁਸੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀਆਂ ਧਰੋਹਰ ਬਣਨਗੀਆਂ।ਸੁਲੱਖਣ ਸਰਹੱਦੀ
-
-
Adarsh Sikh Nariyan ਆਦਰਸ਼ ਸਿੱਖ ਨਾਰੀਆਂ
Author Name – Dr. Jagdeesh Kaur Vadiya
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Prose
Language- Punjabi -
Adhunik Hindi Gadhya: Kaljai Rachnaayon ke Sarokar
Author Name – Dr. Surjeet Kaur
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Ficion -
Adhunik Hindi Kavya Kurukshetra Tatha Andha -Yug ka Yudh – Darshan
Author Name – Dr. Surjeet Kaur
Published By – Saptrishi Publications
Subject – ficion -
Adunik Panjabi Kavita De Bhashi Sarokar
Author Name – Dr. Sandeep Kaur
Published By – Saptrishi Publications
Subject – literature -
Akhari Noor
Author – Harmanjot Singh
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poetryਮੇਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਰ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਵੀ ਮੈਂ ਸਫ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਇਹਨਾਂ ਮੁਹੱਬਤ ਭਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਬੁਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉਸ ਦੁਨਿਆਵੀ ਪਿਆਰ ਭਾਵ ਕਿਸੇ ਆਸ਼ਕ ਮਾਸ਼ੂਕ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਬਲਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਅਤੇ ਰੱਬ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਲਦੇ ਦੀਵੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਾਨਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਖਰ ਭਾਵੇਂ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਮੁਹੱਬਤ ਜਾਂ ਉਦਾਸੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਣ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਫਿਰ ਵੀ ਚੰਗੇ ਅਹਿਸਾਸ ਤੇ ਸਚਾਈ ਦੀ ਚਮਕ ਉਘੜਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੁ ਵਿੱਛੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਉਡੀਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉਲੀਕੇ ਸ਼ਬਦ ਮੈਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਿਲਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਘਟਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੇਰੀਆਂ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਅੱਖਰ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਮੇਰੇ ਹਰ ਅਹਿਸਾਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਦੋ ਬੱਸਾਂ ‘ਚ ਭੇਜਦੇ ਨੇ ਮੇਰੀ ਕਲਮ ਦੀ ਸਲਾਈ ਤੇ ਬੂਟੇ ਅਪਰ
ਕੀ ਖੱਟਿਆ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਚੋਂ,
ਲੋਕੀ ਖੇਡ ਕੇ ਸ਼ੈਤਾਨੀਆਂ ਵਾਹ ਕਮਾਲ ਬਣ ਗਏ।ਹਰਮਨਜੋਤ ਸਿੰਘ
-
Amolak Heera Amolak Singh Jammu Dian Yaddan Te Yogdan
Editor Name – Surinder Singh Tej
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Ficionਅਮੋਲਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਬੜੀ ਜੱਦੋਜਹਿਦ ਕਰਨੀ ਪਈ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਇਹ ਵੀ ਤਕਦੀਰ ਦਾ ਪੁੱਠਾ ਗੇੜ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਨਿਖਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਉਸ ਦੀ ਕਾਇਆ ਉਸ ਦੇ ਮਨ-ਮਸਤਕ ਤੋਂ ਬਾਗ਼ੀ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ ਸਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਹੀ ਜਨਮਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਰਸ-ਰੰਗ ਮਾਨਣ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਉਸ ਅੰਦਰ ਅਸੀਮ ਸੀ। ਇਹ ਕੁਝ ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਜੀਵਨ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਵੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਰੰਗਲੀਆਂ ਹਨ, ਸੁਰੀਲੀਆਂ ਹਨ, ਰਸੀਲੀਆਂ ਹਨ।
-
An Introduction to Sports Journalism
Author Name – Dr. Harish Batish, Dr. Aruna Gulati, Dr. Rita Jain, Mr. Rajnish Sharma
Published By – Saptrishi Publications
Subject – LiteratureWe are happy to present the 1st edition of this book An Introduction to Sports Journalism. The field is not new in the foreign countries but in India it is still in its infancy. The other fields or journalism were more emphasized and this field remained much ignored. Many sports journalists come from different fields of education and they feel the need of some good study material to get the first hand knowledge of sports journalism. In this book we tried to incorporate such topics which give brief insight of the sports journalism field. The book introduces stepwise the Communication Process, its types, barriers to communication and various media of communication; Journalism as a profession and its specialized forms; Structure, writing styles and types of news; News Gathering, sourcing and interviewing process; Feature writing and types of feature; History and evolution of sports journalism; working of a sports journalist and finally how to write sports news, features, their editing and page designing. We have made a humble endeavour in this booklet to present each topic more lucidly and simple way. We are sure the students will appreciate this first edition and find it more useful for the budding sports journalists. We will also try to improve this book after getting suggestions from media persons, media teachers and media students and surely will be coming up with another edition of the book. The authors appreciate the suggestions received from peer, colleagues and students for feedback and improvements in the book. Thanks and Best Wishes to all the readers.
Authors
-
Analysis Of Indian Agriculture Economy And Environment from the Prospective of History
Author Name – Satwinder Kaur and Poonam Rani
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Prose
Language- English -
Armaan
Author Name – Atul Kamboj (Chann)
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poetry -
Aurat Vikau Hai
Author Name – Deep Charan
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poetryਮੇਰੀ ਹਥਲੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਔਰਤ ਵਿਕਾਊ ਹੈ’ ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਵਾਰਤਕ ਅਤੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਨੇ ਔਰਤ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ’ਤੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। ਜੇਕਰ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਔਰਤ ਵਿਕਾਊ ਹੈ’ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਹੁਣ ਤੱਕ ਮੈਂ ਔਰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਸੁਣਿਆ, ਦੇਖਿਆ, ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂ ਜੋ ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਹੁਤ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਹੰਢਾਇਆ, ਉਸ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਮੇਰੇ ਨਿੱਜੀ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਬੇਚੈਨੀ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਗਿਆਨ ਵੀ ਅਜੇ ਗਿਣਿਆ-ਮਿੱਥਿਆ ਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਵੇ ਪਰ ਇਹ ਸਭ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਆਸ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਪਾਠਕ ਮੇਰੀ ਪਹਿਲੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਸਮਝਣਗੇ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਭਰਵਾਂ ਹੁੰਗਾਰਾ ਦੇਣਗੇ। ਬਾਕੀ ਮੈਂ ਵੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗੀ ਕਿ ਮੈਂ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ’ਤੇ ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਖਰੀ ਉੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀਆਂ ਹੋਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਹੋਵਾਂ।
ਦੀਪ ਚਰਨ
-
Badit…ਬਦਤਿ…
Author Name – Manmohan
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Proseਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ (ਪੰਨਾ 724) ਅਨੁਸਾਰ ਬਦਤਿ: ਸੰ. ਵਦਤਿ ਭਾਵ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ,ਆਖਦਾ ਹੈ।
ਰਾਗ ਗੂਜਰੀ ‘ਚ ਤੁਕ ਹੈ?’
ਬਦਤਿ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨੁ ਤੇ ਨਰ ਮੁਕਤਾ ਪੀਤੰਬਰੁ ਵਾ ਕੇ ਰਿਦੈ ਬਸੈ।।
‘ਬਦਤਿ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨੁ ਸੁਨੁ ਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਕਣ ਬਿਨ ਗਾਹੁ ਕਿ ਪਾਹੀ ।।’
ਇਸੇ ਧਾਤੂ ਦਾ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਬਦਨਿ : ਮੁਖ ਦੁਆਰਾ, ਮੁਖੋਂ।
‘ਅਮਿਉ ਰਸਨਾ ਬਦਨਿ ਬਰ ਦਾਤਿ ਅਲਖ ਅਪਾਰ ਗੁਰ ਸੂਰ
ਸਬਦਿ ਹਉਮੈ ਨਿਵਾਰਉ’ (ਸਵੈਯੇ ਮ : ੫ ਕੇ)।
ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ (ਪੰਨਾ 937) ਅਨੁਸਾਰ; ਵਦ : ਸੰ ਭਾਵ ਕਹਿਣਾ, ਆਖਣਾ, ਬੋਲਣਾ ਤੇ ਸਮਝਾਉਣਾ।ਇਸੇ ਧਾਤੂ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਵਦਕ : ਸੰ. ਸੰਗਯਾ-ਵਕਤਾ, ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ।
ਪਿਛਲੇ ਸਮਿਆਂ ‘ਚ ਪੜੀਆਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਉਰਦੂ ‘ਚ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ, ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਪਾਠ ਉਪਰੰਤ ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਜੋ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਉਨਾਂ ਬਾਰੇ ਜੋ ਕਿਹਾ/ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਮੈਂ ਬਦਤਿ… ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਅਧਿਐਨ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਸ਼ਬਦ ਬਦਤਿ ਇਥੇ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਆਕਰਨ ਅਨੁਸਾਰ ‘f’ ਕਿਰਿਆ ਸਰੂਪ ਦਾ ਇੰਗਿਤ ਹੈ।
ਕੋਈ ਵੀ ਨਵਾਂ ਕਿਹਾ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕੇਵਲ ਕਹਿਣ ਦਾ ਢੰਗ ਹੀ ਨਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰ ਕੇ ਹਰ ਨਵੀਂ ਵਿਆਖਿਆ ਸੁੰਦਰ ਹੈ।
ਇਨਾਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਇਸ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਪਾਠਕ ਲਈ ਪੜਨ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਬਣੀ ਰਹੇ। ਗਾਇਤਰੀ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਸਪੀਵਾਕ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ‘Can Subaltren Speaks’ ‘ਚ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਗ਼ਹਿਰਾਈ ਲਈ ‘Categoric 5ssentialism’ ਮਜਬੂਰੀ ਹੈ।
ਇਨਾਂ ਅਧਿਐਨਾਂ ਬਾਰੇ ਮੈਨੂੰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦਾ ਇਕ ਸ਼ਿਅਰ ਬੜਾ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਲੱਗਦਾ ਹੈ;
‘ ਹਰਫ਼ੇ-ਨਾਮੰਜ਼ੂਰੇ-ਦਿਲ ਯਕ ਹਰਫ਼ ਹਮ ਬੇਸ਼ਸਤ-ਵ-ਬੱਸ,
ਮਾਨਿਯੇ-ਦਿਲਖਵਾਹ ਗ਼ਰ ਨੁਸਖ਼ਾ ਬਾਸ਼ਦ ਹਮ ਕਮਸਤ’।
ਭਾਵ ਦਿਲ ਨੂੰ ਨਾਮੰਜ਼ੂਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਕ ਹਰਫ਼ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਸੰਦ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੌ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਘੱਟ ਨੇ।
ਪਿਛਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਮੈਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਚਿੰਤਨ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਖੋਜਾਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੁੱਧ ਪਾਠਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਭਰਵਾਂ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ‘ਬਦਤਿ…’ ਨੂੰ ਵੀ ਉਵੇਂ ਹੀ ਪੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਹੋਲੀ 2020,
ਚੰਡੀਗੜਮਨਮੋਹਨ
-
Baldi Mitti De Bol ਬਲ਼ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬੋਲ
Author Name – Dr. Manjit Kaur Azad
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poetry -
Band Darwaaze
Author Name – Dr. Nimmi Vashishat
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poems -
-
Bandar Naal Bahis Kaun Kre: Alochnatmik Sanvad
Editor Name – Dr. Rattan Singh Dhillon
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Critical Essays‘ਬਾਂਦਰ ਨਾਲ ਬਹਿਸ ਕੌਣ ਕਰੇ: ਆਲੋਚਨਾਤਮਿਕ ਸੰਵਾਦ’ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਗਹਿਰ-ਗੰਭੀਰ ਚਰਚਾ ਛੇੜਨ ਵਾਲੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸੁਖਿੰਦਰ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕ ‘ਬਾਂਦਰ ਨਾਲ ਬਹਿਸ ਕੌਣ ਕਰੇ’ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸਥਾਪਤ, ਚਰਚਿਤ ਅਤੇ ਨਾਮਵਰ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਭਰਦੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਲਿਖੇ ਨਿਬੰਧ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਆਯਾਮ/ਮਿਆਰ ਕਾਇਮ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲ ਵਿਚ ਰਚੀ ਜਾ ਰਹੀ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਗਹਿਰ-ਗੰਭੀਰ ਚਰਚਾ ਛੇੜਨ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਵੇਗੀ।
ਡਾ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ
-
Bandgi ਬੰਦਗੀ
Author Name – Gursharan Singh Ajeeb
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Gazalਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ “ਅਜੀਬ” ਨੂੰ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋਈ ਦਾ ਕੁਲ ਕੁਲ ਵਹਿੰਦਾ ਚਸ਼ਮਾ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਜੇ ਰਸਤੇ ਦੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਤੋਂ ਘਬਰਾਉਂਦਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖਹਿੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਆਪਣੀ ਇਸ “ਬੰਦਗੀ” ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਕਲਾ ਸੰਗੀਤ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਆਪ ਮੁਹਾਰੇ ਵਹਿੰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਦੇ ਕੱਚੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨਹੀਂ ਖੇਡਦਾ, ਉਸ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋਈ ਦਾ ਖੁਰਦਬੀਨੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦਿਆਂ, ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਖ਼ਤਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਮੁਹਾਰਤ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਅਭਿਆਸ ਦੀ ਪੁੱਠ ਚੜ੍ਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਪ੍ਰਤੀ ਇਹ ਸ਼ਿੱਦਤ ਸਮਤਲ ਧਰਾਤਲ, ’ਤੇ ਲੰਬੀ ਝੜੀ ਦੇ ਵਾਂਗ ਹੈ, ਹੌਲ਼ੀ ਹੌਲ਼ੀ ਰਚਦੀ ਰਚਦੀ, ਉਸਨੂੰ ਸਿਰ ਤੋਂ ਪੈਰਾਂ ਤਾਈਂ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋਈ ‘ਚ ਗੜੁੱਚ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
ਮੁੱਖਬੰਦ ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਹੁੰਦੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਹਲਕੀ ਜਿਹੀ ਛੋਹ ਹੀ ਕਹਾਂਗਾ। ਮੇਰੇ ਇਹ ਕਹਿਣ ਦਾ ਅਸਲ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਸਬੰਧਤ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਪੂਰਨ ਅਨੰਦ ਮਾਨਣ ਲਈ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਜ਼ਰੂਰ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਅਜੀਬ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਸਦੀਵੀ ਨਰੋਈ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਕਲਮ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਗਹਿਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪੰਜਵੇਂ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ “ਬੰਦਗੀ” ਲਈ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਮੁਬਾਰਕਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।ਬਲਦੇਵ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸ਼ਰਮਾ
-
Bastivaad, Uttar Bastivaad Te Punjabi Natak
Author – Dr. Gursewak Lambi
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Criticismਗੁਰਸੇਵਕ ਲੰਬੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਿਚ ਉਸ ਸਿਧਾਂਤਕ ਸਮਝ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਉਸ ਨੂੰ ਬਸਤੀਵਾਦ ਤੇ ਉੱਤਰ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦਾ ਵਿਧੀਵਤ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਗੁਰਸੇਵਕ ਲੰਬੀ ਦੀ ਇਸ ਸਮਝ ਦੇ ਦਖਲ ਨੇ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟ-ਚਿੰਤਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟ-ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਹਮਸਫ਼ਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਕੁਝ ਸਾਰਥਕ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬਸਤੀਵਾਦ, ਉੱਤਰ ਬਸਤੀਵਾਦ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਦੇ ਅੰਤਰ-ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਉਪਰੰਤ ਉਹ ਇਸ ਸਿੱਟੇ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਿਆ ਹੈ ਕਿ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਆਈ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨਾਲ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਵਰਤਾਰਾ ਆਰੰਭ ਹੋਇਆ ਉਸ ਅਧੀਨ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਅਵਿਕਸਿਤ ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ ਸਾਮਰਾਜੀ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਭੋਗੀ। ਲੇਕਿਨ ਬਸਤੀਵਾਦ ਰਾਹੀਂ ਪਰੋਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਫੈਲੇ ਪੱਛਮੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈ ਵਿੱਦਿਅਕ ਚੇਤਨਾ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਚੇਤਨ ਹੋਏ ਅਤੇ ਅਵਿਕਸਿਤ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਨਿਜਾਤ ਲੈਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਆਰੰਭੇ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਮਰਾਜੀ ਮੁਲਕ ਆਪਣੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਗਲਬੇ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅਮਲ ਵਿਚ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਉਂ ਨਵ-ਬਸਤੀਵਾਦ/ਉੱਤਰ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਆਰੰਭ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉੱਤਰ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਨੂੰ ਭੋਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੂਪ ਸਮਕਾਲੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਅਧੀਨ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਬਸਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਨਾ ਕੇਵਲ ਸਟੀਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਪੂਰੀ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਅਤੇ ਇੱਕੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਪੰਜਾਬੀ ਜਨ-ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸਮਾਜਿਕ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਵਿਚ ਵੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ।
-ਸਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਵਰਮਾ
-
Batuni Kachua
Author Name – Soma Sablok
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Stories -
Bharat De Sartaj ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਤਾਜ
Author Name – Dr Baldev Singh Baddan
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Prose
Language- Punjabi -
Bhartiya Thal Sena (General Duty)
Author Name – Ankit Singh Rana
Published By – Saptrishi Publications
Subject – General knowledge -
Bhisham Sahni Dian Chonvian Kahanian
Author Name – Dr. Akwinder Kaur Tanvi
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Literature -
Birha De Sall ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਸੱਲ੍ਹ
Author Name – R.S. Faraz
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Gazal -
Birha Di Hook
Author Name – Rajbir Randhawa
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poetry -
Bongal ke Lok Sangeet बंगाल का लोक संगीत
Author Name – Dr. Sangeeta Choudhary
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Song -
Cerebral Spark IELTS
Author Name – Rashmi Sabharwal
Published By – Saptrishi Publications
Subject – LiteratureDo you remember how you learnt your mother tongue? Well, before a child utters the first word of his life, he has already started understanding the language people speak around him, so the first skill that he develops is listening. Then he picks up words and arranges them in sentences. Mind you, he speaks grammatically correct sentences in his mother tongue. Later when he goes to school, he recognizes the alphabets and learns the skill of reading. The last skill that he develops is that of writing. This is the natural and effortless process of learning a language.
Well, this is the order in which English is taught in our institution. We adopt a systematic and step-by step approach, moving from easy to difficult for teaching English in a very spontaneous manner.
It is heartening to see that the students, starting from scratch gradually feel comfortable in using English appropriately and fluently in real life situations i.e in speaking to someone, in listening to a lecture, in reading a feature article, in writing an essay and in discussing a topic with friends. No doubt, the high score in IELTS is the natural by-product of this method. -
Chaar Ku Akhar ਚਾਰ ਕੁ ਅੱਖਰ
Author Name – Nirmal Singh Deol
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Prose -
Chandigarh Ke Inderdhanush
Author Name – Parul Sharma Rupal
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Essays