Pata Nahi-Kyun?
Author Name – Surbhi Khullar
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poetry
Pathmakers and Protectors
Author Name – Kanwalpreet
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Prose
Paunan Hath Sunehe
Author – Jeet Kammeana
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Ghazals and Songs
ਜੀਤ ਕੰਮੇਆਣਾ ਦੇ ਕਾਵਿ ਸਫ਼ਰ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ ਸੰਨ 1990 ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਰਚਨਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਫੀ ਗੀਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 15/16 ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੀਕਾਰਡ ਵੀ ਹੋਏ ਹਨ, ਹੁਣ ਉਹ ਗੀਤ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਜੀਤ ਕੰਮੇਆਣਾ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਰੂਹ ਤੋਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਵਾਕਫ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋਅ ਜਨਾਬ ਜਗੀਰ ਸੰਧਰ ਜੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਤੇ ਅਗਵਾਈ ਲਈ ਹੈ।
ਉਸ ਦੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਸ਼ਿਅਰ ਜੋ ਸਾਹਿਤਕ ਮਹਿਫਲਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ:
ਅੱਜ ਬੈਠ ਦੁਬਾਰਾ ਕੁਝ ਟੁੱਟੇ ਸੁਪਨੇ ਜੋੜਨ ਲੱਗਾ ਹਾਂ,
ਆਪ ਮੁਹਾਰੇ ਮਨ ਅਪਣੇ ਨੂੰ ਇਸ ਪਾਸੇ ਮੋੜਨ ਲੱਗਾ ਹਾਂ।
ਸੀਸ ਤਲੀ ‘ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਖੁਦ ਮੈਂ ਕਾਤਿਲ ਕੋਲੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ,
ਸੱਜਣਾਂ ਦੇ ਅਹਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਅੱਜ ਕਰਜ਼ਾ ਮੋੜਨ ਲੱਗਾ ਹਾਂ।
ਸ਼ਾਮ ਸਵੇਰੇ ਚੜ੍ਹੀਏ ਸੂਲੀ, ਲੱਗ ਕੇ ਲੜ ਵਫ਼ਾਵਾਂ ਦੇ,
ਖਰੇ ਫੇਰ ਨਾ ਉਤਰ ਸਕੇ, ਸੱਜਣਾਂ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੇ।
-ਮਨਜਿੰਦਰ ਗੋਲ੍ਹੀ
Punajbi Geetan Da Sabhiacharak Paripekh ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰਿਪੇਖ
Author Name – Dr. Jagtar Singh Virk
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Literature
Punjab De Varso ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਾਰਸੋ
Author Name – Manjinder Gohli
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Geet, Gazal
Punjab: Drish te Drishti ਪੰਜਾਬ : ਦ੍ਰਿਸ਼ ਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ
Author Name – Dr. Sarabjit Singh
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Prose
Punjabi Geet (Punjabi Da Sabh Ton Pahila Lok Geet Sangreh, 1927
Author – Shri Sant Ram B.A
Transliteration & Editor – Dr. Karmjit Singh
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Flok Song
ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਾਹਿਤ, ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਗੀਤ, ਉਸ ਦੇ ਅਖਾਣ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤਤਕਾਲੀ, ਸਮਾਜਿਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਆਚਾਰ-ਵਿਹਾਰ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨ-ਮਸਤਕ ਤੇ ਉੱਠਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਰੰਗਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੂਪ-ਰਖਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।ਇਹ ਅਜਿਹੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਜਾਤੀ ਦਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸੰਤ ਰਾਮ ਬੀ.ਏ. ਮਨੁੱਖ ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਕਾ ਸਬੰਧੀ ਅਨੁਭਵ ਸਮਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਕਿੱਤੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਹਾਵਤਾਂ ਸਾਡੇ ਇਸ ਕਥਨ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹਨ।ਸਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਆਮ ਕਹਾਵਤਾਂ ਅਤੇ ਗੀਤਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਾਹਵਤਾਂ ਅਤੇ ਗੀਤ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਖ਼ਾਸ ਲੋਕ-ਸਮਾਜਾਂ (ਜਾਤਾਂ) ਨਾਲ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੁਝ ਗੀਤ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਵਪਾਰ ਜਾਂ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀਆਂ ਅਤੇ ਖਤਰਾਣੀਆਂ ਹੀ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਚਿੱਤ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਿਸਾਨੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਵਾਰ ਸਾਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਸਤੀ-ਸਾਧੂਆਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਦੇ ਗੀਤ ਸੁਣਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ।ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਮੰਗਣ ਦੇ ਕਿੱਤੇ ਨਾਲ ਸੀ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਦੀ ਇਕ ਪੰਗਤੀ ਸਾਨੂੰ ਅੱਜ ਤਕ ਯਾਦ ਹੈ।ਕੰਨਿਆ ਵੱਲ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਗਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ –‘ਝੋਲੀ ਮੰਗ ਲਿਆਵੇ, ਤੇਰੇ ਪੱਲੇ ਪਾਵੇ।
ਡਾ. ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ
Punjabi Kavita Punar Sanvad ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਪੁਨਰ ਸੰਵਾਦ
Author Name – Dr Sukhdev Singh ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Prose ਵਾਰਤਕ
Punjabi Lokdhara: Vibhin Pasar
Author Name – Dr. Tejinder Singh
Published By – Saptrishi Publications
Subject – ficion
ਡਾ਼ ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੀ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰੀ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਮੁਖਾਤਬ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਲੰਮਾ ਨਿਬੰਧ ਹੈ, ‘ਆਧੁਨਿਕ ਮਾਨਵ ਅਤੇ ਲੋਕ ਮਨ’, ਇਹ ਨਿਬੰਧ ਮਾਨਵ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਲੋਕ ਮਨ (Folk Mind) ਦੀ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚਾਰਨ ਅਤੇ ਵਿਲੇਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਨਿਬੰਧ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸੁਚੇਤ, ਅਚੇਤ ਮਲ਼ਧਰਾਂ ਉਤੇ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਲੋਕ ਮਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸਮਝਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਨਵ ਮਨ ਦੀਆਂ ਮੂਲ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਆਦਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਸਾਡੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇੱ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਧਰੇ ਕਿਧਰੇ ਇਹ ਸਾਡੇ ਮਾਨਸਿਕ ਜਗਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇ ਪ੍ਰੰਪਰਕ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਮੌਲਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਵਧੀਆ ਮਿਸਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਡਾ਼ ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੋਧ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਈ ਵਣਜਾਰਾ ਬੇਦੀ ਦੀ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਠੋਸ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਵਣਜਾਰਾ ਬੇਦੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਸਰੋਤਾਂ ਤੱਕ ਰਸਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਬਣਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਇਹ ਮਿਹਨਤ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਲੀਹਾਂ ਉਤੇ ਅੱਗੇ ਤੋਰਨ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਇਸ ਯਤਨ ਨੂੰ ਜੀ ਆਇਆਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਮੀਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਇਹ ਕਾਲਾ ਅਲ਼ਗੇ ਵਧਦਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ
Punjabi Sahit Ate Sabhiachar
Editor Name – Sukhinder, Dr. Dulbir Singh Kathuria
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Essays
ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ’ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ, ਯੂ.ਐਸ.ਏ., ਯੂ.ਕੇ., ਇਟਲੀ, ਜਰਮਨੀ, ਅਸਟਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ 40 ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਅਜੋਕੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ਵ-ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ, ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮਸਲਿਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਪੱਸਟ/ਬੇਬਾਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਸਲਿਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ‘ਡਰੰਗ ਕਲਚਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ’, “35-35 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਵਿਚ ਵਿਆਹਾਂ ਲਈ ਵਿਕ ਰਹੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ`, ‘ਗੰਗਸਟਰ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ, ਖੇਡਾ ਵਿਚ ਵਧ ਰਿਹਾ ਡਰੰਗ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ, ‘ਲੋਕਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ, ‘ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਦੀਆਂ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਵਿਸ਼ਵ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਦਾ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ` ਅਤੇ ‘ਧਰਤੀ, ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਜਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ