Chonvin Antrarashatri Punjabi Gazal 52 Shair ਚੋਣਵੀਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ 52 ਸ਼ਾਇਰ
Author Name – Atma Ram Ranjan and Kuldeep Singh Bangi
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Gazal
ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ ਉਂਗਲਾਂ ‘ਤੇ ਗਿਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸੀ ਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਪਾਠਕ ਵੀ ਨਾਮ ਮਾਤਰ ਸਨ। ਪਰ ਅੱਜ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗ਼ਜ਼ਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੀ ਵਿਧਾ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕਾਫ਼ਿਲਾ ਵੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਸੰਸਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਨਕਾਰਿਆ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਵਰਦਾਨ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। “ਸਾਂਝਾਂ ਪਿਆਰ ਦੀਆਂ” ਵਰਗੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦਾ ਵਰਨਣਯੋਗ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਦੇਖ ਰੇਖ ਸਰਦਾਰ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸੂਸ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਵਧੀਆ ਸ਼ਾਇਰ ਹਨ । ਏਸੇ ਸੰਗਠਨਾ ਵੱਲੋਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਸਮਾਗਮ ਵੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਅਦੀਬਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵੱਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਉਸੇ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਨਿਰੋਲ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਅੱਧੇ ਸੈਂਕੜੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਸਤਾਦ, ਚਰਚਿਤ ਅਤੇ ਸਮਰਥ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਸ਼ਾਮਿਲ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੇਖ ਕੇ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਗ਼ਜ਼ਲ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਬਹੁਤ ਸਰਾਹੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਿੱਗਰ ਕਾਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਰਦਾਰ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸੂਸ, ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬੰਗੀ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਰਾਮ ਰੰਜਨ ਤੇ ‘ਸਾਂਝਾਂ ਪਿਆਰ ਦੀਆਂ’ ਸੰਗਠਨ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਕ ਵੱਡੀ ਵਧਾਈ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ। ਮੈਂ ਇਸ ਆਲਮੀ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ਆਮੀਦ ਆਖਦਾ ਹਾਂ।
ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ
Chonwe Itihasik Lekh
Author – Parminder Singh Parwana
Published By – Saptrishi Publications
Subject – fiction
ਪ੍ਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਵਾਨਾ ਪ੍ਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਵਾਨਾ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਇਰ ਹੀ ਨਹੀ ਸਗੋਂ ਉਹ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਗੁੱਥਲੀ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਸਮੋਈ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਮੁਲਕ ਅਜੋਕੇ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਮਾਨਵ ਪੱਖੀ ਸੋਚ ਉਦਾਰਸਿਨਤਾ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਪਾਲਣਹਾਰਾ ਬਣਿਆ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਪੁਸਤਕਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਚੇਤਨ ਸ਼ਾਇਰ, ਸੁਗੜ ਗਿਆਨੀ, ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਕਤਾ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਮਹਿਕ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸਮਾਂ ਬੱਧ ਉਕਰ ਕੇ ਤਿੱਥ-ਬ-ਤਿੱਥ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਗੋਚਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਵਿਚ ਰਸਾਲੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੀ ਇਹ ਛੇਵੀਂ ਲਿਖਤ ਕਿਸ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸ ਵੱਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਰਦਾਸ ਹੈ ‘ਪ੍ਰਵਾਨਾ’ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿ ਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਰਹੇ।
ਆਮੀਨ…..
-ਡਾ. ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਅਮਨ, ਰਾਜਪੁਰਾ
Chronicles of Crime Investigation
Author – Jasbir Singh Sawhney
Published By – Saptrishi Publications
Subject – story
The long tenure of 37 years in the Police Dept. have given me unending opportunities to learn the intricacies of crime investigation and to understand the societal reasons leading to the criminal act. Though each day of my service was satisfying and involve interesting facts, I have penned down few of my investigations comprising complex and intriguing stories just to keep my memories alive for all times to come. The readers will not only enjoy the interesting stories but also get to know the crime landscape of Chandigarh and surroundings.
9
Jasbir Singh Sawhney
Chup Mahabharat ਚੁੱਪ ਮਹਾਂਭਾਰਤ
Author Name – Parmjit Dhingra
Published By – Saptrishi Publications
Subject – stories
Daler Ate Viveksheel Sikh Chintak Giani Ditt Singh
Author – Jagjiwan Singh (Dr.)
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Religious
ਗਿਆਨੀ ਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀ ਗਈ ਮੇਰੀ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀ ਗਈ ਕੋਈ ਪਰਿਪੂਰਨ ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸੀਮਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤਿੱਤਵ ਦੇ ਕਈ ਪੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ। ਵਿਵੇਕਸ਼ੀਲ ਵਾਰਤਕਕਾਰ ਅਤੇ ਸਸ਼ਕਤ ਪ੍ਰਵਚਨਕਾਰ ਵਜੋਂ ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਭਰਵੀਂ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਹਿਰਦ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਇੱਕ ਸਫਲ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਕਵੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨਾ, ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਅਜੇ ਬਾਕੀ ਹੈ। ਸਬੱੱਬ ਬਣਿਆ ਜਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਹੋਈ ਤਾਂ ਅਧੂਰਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ਇਹ ਕਾਰਜ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਹਰ ਸੰਭਵ ਯਤਨ ਕਰਾਂਗਾ। ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪਾਠਕਾਂ ਸਨਮੁੱਖ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ।
ਜਗਜੀਵਨ ਸਿੰਘ (ਡਾ.)
Darron Aur Dariyayon Ke Sath
Author Name – Pritam Rupal
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Travlogue
Darryan Ate Daryavan Sang
Author Name – Pritam Rupal
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Travlogue
Darshnik Kavi Te Samikhyak Haribhajan Singh
Author Name – Charandeep Singh (Dr.)
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Literature
ਡਾ. ਚਰਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੇਰੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਅਤੇ ਜ਼ਹੀਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਦਲਿਤ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਦਲਿਤ ਚਿੰਤਨ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਖੋਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁਢਲੇ ਖੋਜੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਵਰਣ-ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਖਾਸੇ ਦੀ ਸਿਧਾਂਤਕੀ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਤੇ ਧਰਮ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਚਿੰਤਨ ਦਾ ਸਹੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਦੇ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਦਲਿਤ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਗੂੰਗੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਲੇਠੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਦਲਿਤ ਸਰੋਕਾਰ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ’ ਵਿੱਚ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਉਸ ਦੀ ਹਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਕਵੀ ਤੇ ਸਮੀਖਿਅਕ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ’ ਪੰਜਾਬੀ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਚਿੰਤਨ ਦੇ ਸਿਖਰਲੇ
‘ਸਿੱਧ-ਪੁਰਸ਼’ ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦੇ ਪੁਨਰ ਚਿੰਤਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਪਾਦਤ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀਆਂ ਸਮੇਤ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਚਨਾ ਸੰਸਾਰ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਡਾ. ਚਰਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਅਧਿਐਨ-ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਸਾ ਬੇਲਿਹਾਜ਼ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਚਿੰਤਨ ਦੇ ਇੱਕ ਗਹਿਰ-ਗੰਭੀਰ ਦਾਨਿਸ਼ਵਰ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨਾਲ ਸੰਜੀਦਾ ਸੰਵਾਦ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਡਾ. ਚਰਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਚਿੰਤਨ ਬਾਰੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪੂਰਵ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਮੁੜ ਕੇ ਸੋਚਣ ਲਈ ਉਕਸਾਏਗੀ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਜੀ ਆਇਆਂ ਕਹਿਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ
Das Dishavan ਦਸ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ
Author Name – Pri. Satwant Kaur Kaloli ਪ੍ਰਿ. ਸਤਵੰਤ ਕੌਰ ਕਲੋਲੀ
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Prose ਵਾਰਤਕ
Deeva jagda riha ਦੀਵਾ ਜਗਦਾ ਰਿਹਾ
Author Name – Sukhcharanjit Kaur Gill
Published By – Saptrishi Publications
Subject – Poems
ਰੰਗੂਵਾਲ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜੂਹ ਵਿਚ ਜਨਮ ਲੈਂਦੀ, ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਪੱਬ ਪੁੱਟਦੀ, ਖੇਡਦੀ ਸੁਖਚਰਨਜੀਤ ਮਾਲਵੇ ਦੀ ਪੇਂਡੂ ਰਹਿਤਲ ਵਿਚ ਵਿਚਰਦੀ ਜੁਆਨ ਹੋਈ। ਸੰਗ, ਸੰਕੋਚ, ਸਬਰ, ਸੁਹਜ, ਸਲੀਕਾ, ਸਹਿਚਾਰ ਦੇ ਸਦਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਇਹ ਇਕ ਪਿਆਰੀ ਰੂਹ ਵਾਂਗ ਵਿਚਰਦੀ ਰਹੀ। ਉਸਨੇ ਉਹ ਸਾਰੇ ਸੰਸਕਾਰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤੇ ਜੋ ਰਕਾਨ ਧੀਆਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਵੀ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕਰਦੇ ਵੇਖਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਮੂਹਰਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਬੈਠਣ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ ਸੰਕੋਚ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਥਾਂ ਆਪਣੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਵਾਉਣ ਤੋਂ ਕੰਨੀਂ ਕਤਰਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਚੁੱਪ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਟੇਜ ‘ਤੇ ਚੁੰਨੀ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ਮਾਰ ਆਪਣੀ ਚੁੱਪ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ਖੋਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹਦੀਆਂ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਜਿਹੀਆਂ ਕਾਵਿਕ-ਸਤਰਾਂ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਗਧ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮੈਂ ਇਸ ਸੁਹਿਰਦ, ਸਹੁਨਰੀ, ਸੁਹਜਮਈ ਤੇ ਸਹਿਜਮਈ ਕਾਵਿ-ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।
ਰਵਿੰਦਰ ਭੱਠਲ (ਪ੍ਰੋ.)
ਪ੍ਰਧਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਡਮੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ।